Чаму ў беларускай навуцы шмат прыкарытнікаў?

Чаму ў беларускай навуцы шмат прыкарытнікаў?

Анішчанка Я.:Народная Воля,  9 сакавiка 2010 г.

З 1803 года ў Расійскай імперыі, у якую туды ўваходзілі землі сённяшняй Беларусі, вучоныя ступені былі падпарадкаваны Табеліабрангахісталірэгуляваццанаменклатурныміадрозненнямідзяржаўнайслужбы, уключнадавыслугіспадчыннагадваранінаіганаровагаграмадзяніна. Прадстаўнікісвабодныхнавукзрабілісязвычайнымічыноўнікаміісталіпрагінаццаперадвышэйстаячыміначальнікаміўпошукахтых, хтоімбольшзаплаціць. Зтойпарыдыпломымагістраўіадюнктаўусёчасцейвыдавалісябезусякіхнавуковыхіспытаў, простазаадзнакіпаслужбе.

Першыму 1906 годзепрапанаваўліквідавацьусеступенііпакінуцьпаеўрапейскімстандарцетолькідоктарскуюступеньзнакамітыВ.Б.Струве, паколькіяны, наягодумку, падаўлялітворчыпрацэс, губілісамастойнасцьдумкі, аўладальнікізванняўсімулявалінавуковуюдзейнасць.

Бальшавікіадразурэвалюцыйнымчынамрасправілісяў 1917 годзезсаслоўныміпрывілеяміівытанчанайіерархіяйдацэнтаў, прыват-дацэнтаў, адюнктаў, прафесараў, кандыдатаў, магістраў, экстраардынарных, ардынарныхізаслужаныхпрафесараў. Нахваліагульнагаўраўноўванняяныадмянілівучоныяадрозненні, дыпломы, уступныяэкзаменыўВНУ. У 1918 годзебыліскасаванывучоныяступеніізванні, аўсіхвыкладчыкаўсталіназывацьаднолькавапрафесарамі. Каб зламаць іх каставасць, былі ўведзены галосныя конкурсы для перавыбараў на пасады. Аднак у 1921 годзе на вачах у галадаючых пралетарыяў быў адноўлены харчовы акадэмічны паёк, а затым навуковым работнікам прадаставілі і асобны пакой для заняткаў.

З 1923 года рэкамендацыі жадаючым займацца навуковымі доследамі сталі выдаваць губкамы партыі бальшавікоў пры наяўнасці станоўчай характарыстыкі з месца работы, а не за якія там навуковыя заслугі. Пры тым перавага аддавалася камуністам і прыхільнікам Савецкай улады. З 1925 года стала функцыянаваць аспірантура, гэта значыць вучоных пачалі літаральна вырошчваць па адзіным дзяржплане і на дзяржсродкі ці стыпендыі.

У 1930 годзе навуку зрабілі часткай дзяржаўнага будаўніцтва, а навуковыя даследаванні сталі планаваць пад шумок пра ліквідацыю чыстай тэорыі, пра адзінства тэорыі і практыкі і падпарадкаванне навукі патрэбам народнай гаспадаркі. Пад гэтую знаёмую і зараз ідэалагічную мелодыю савецкі ўрад у 1934 годзе ўзнавіў вучоныя ступені і званні. Розніца паміж імі і зараз заключаецца хіба ў тым, што першыя прысуджаюцца пасля абароны дысертацый, а другія прысвойваюцца за навукова-педагагічную практыку. У ВНУ тады гэта былі асістэнты, дацэнты і прафесары, а ў даследчыцкіх установах — малодшыя, старшыя і сапраўдныя члены. Гэтую наменклатуру затым пашырылі і пастанавілі, што званне прафесара можа атрымаць толькі доктор навук. Усіх вучоных запісалі ў штаты устаноў і прадаставілі гарантаваныя службовыя аклады. З той пары так і павялося.

Гэтая піраміда храма навукі функцыянуе па сваіх правілах, і яе страсаюць хіба што начальніцкія дэкрэты або крызісы. Яшчэ ў студзені 1996 года прэзідэнт А.Лукашэнка паабяцаў, што больш не будзе заахвочваць “прежнее социальное инждивенчество”, і ўвогуле прапанаваў адмовіцца ад тэрмінаў “ільготы” і “прывілеі”. Вось і зараз, калі на дварэ крызіс, Аляксандр Рыгоравіч раз-пораз паўтарае пра “жесточайшую экономию”. У той жа час на практыцы ён дзейнічае інакш. У 2007 годзе ён паўтарыў Сталіна, які ў 1946 годзе павялічыў зарплату вучоным за кошт даплат за вучоную ступень, хаця і ў той момант усюды ў свеце, акрамя СССР, навуковы тытул не даваў яго носьбіту пажыццёвай рэнты.

Яшчэ тады Сталіна папярэджвалі, што гэта шкодна для развіцця навукі, што належыць плаціць за вынік, а не за атэстат. Аднак дацэнтам сталі плаціць столькі ж, колькі дырэктарам заводаў. Гэты пернік спарадзіў азартную гульню за вучоныя тытулы і званні, справакаваў сістэму паліцэйскага кантролю над навукай і адукацыяй, паколькі яна паспяхова адсейвала ўсіх, у каго выяўляліся такія рысы характару, як непаслухмянасць і нелаяльнасць да ўлад. Блат, кумаўство, халуйства і кан’юнктуршчына, на якіх і дагэтуль у многім трымаецца сістэма абароны дысертацый, асабліва ў гуманітарнай сферы, ідэальна насаджаюць шэрасць, прыслужніцтва і паслухмянасць.

У раздаўленым грамадстве з агульнай пакорнасцю правіць баль забойны прынцып: я начальнік — ты дурань, ты начальнік — я дурань. Таму многія спяшаюцца да той кармушкі, з якой шчодра аплачваецца з бюджэту любое гультайства.

Такая сістэма заахвочвае панібрацтва ў навуцы, паколькі пры ацэнцы дысертацый рэцэнзіі і водгукі пішуцца салідарнымі кланамі, дзе адсутнічае незалежнае і аб’ектыўнае экспертнае таварыства, якому можа давяраць дзяржава. У выніку часта фінансуюцца не перадавыя, а ліпавыя тэхналогіі, а значыць, народныя грошы расходуюцца на халтуру. Згодна з афіцыйнай статыстыкай, у дзевяці выпадках з дзесяці беларускія вучоныя “выдумлялі веласіпед”. Яны вымушаны сімуляваць кіпучую дзейнасць, прадстаўляць фіктыўныя даведкі для апраўдвання сваёй вучонасці.

Спробы ліквідаваць Акадэмію навук шляхам перамяшчэння фундаментальных даследаванняў у ВНУ, а прыкладных навук — на прадпрыемсты, як гэта меркавалі зрабіць у Адміністрацыі прэзідэнта ў 2006 годзе, нічого не далі. Прымітыўны паўтор хрушчоўскай гігантаманіі і рэарганізацый рэалізаваўся ў выглядзе стварэння навукова-практычных цэнтраў замест навукова-вытворчых аб’яднанняў і міжведамасных навукова-технічных комплексаў. Пад гэтую бюракратычную навіну падагналі і гуманітарны Інстытут гісторыі Акадэміі навук, дзе паміж дырэктарам і аддзеламі былі створаны непатрэбныя цэнтры, якія па сутнасці ўяўляюць звычайнае цэнзарскае сіта і прытулак для лайдакоў з ліку прызначаных дырэктарам лаяльных асоб.

Спрэчкі пра рэформы Акадэміі нічога не памянялі, звяліся да пустазвонства і банальнага фінансавання тытулаў і даходных месцаў. Эканоміка не набыла інавацыйнага дынамізму, паколькі ўлады канячаць інвестыцыі дзе толькі можна, для чаго свядома прапагандуюць гламурны вобраз дастатку і стабільнасці краіны.

У 2007 годзе павысілі штомесячныя надбаўкі за вучоныя ступені і званні, зыходзячы са стаўкі першага разраду (65 тыс. рублёў): кандыдатам навук сталі даплачваць у памеры 4 ставак, дактарам — 6, членам-карэспандэнтам — 12 і акадэмікам —14 ставак. Няцяжка падлічыць, што з 2008 года кандыдаты навук сталі атрымліваць даплату за ступень у памеры каля 260 тысяч рублёў, дактары — каля 400 тысяч, члены-карэспандэнты — 780 і акадэмікі — 910 тысяч рублёў у месяц. Пры гэтым трэба ўлічваць, што тарыфная стаўка са снежня 2008 года павышана да 77 тысяч рублёў. У гэтым заахвочванні, як бачна, выйграла навуковая наменклатура, якая атрымлівае адной толькі даплаты ў памеры сярэднямесячнага заробку па краіне. Нават кандыдат навук адной прыбаўкі атрымаў нароўні з заробкам дворніка, выхавацеля дзіцячага садка і калгасніка.

Заўважце, усе гэтыя даплаты даюцца не за канкрэтны працоўны вынік, не за канкрэтны прадукт, а механічна распаўсюджаны на ўсіх валадароў аднаго тытула, хто аднойчы ў маладосці абараніў дысертацыю. А калі сюды прысумаваць званні дацэнтаў і прафесараў тых вучоных, якія спалучаюць навуку з вучэбным працэсам, то халяўная кармушка для вучонай братвы створана ўнушальная. Да ўсяго гэтага дарэмшчына аддадзена на разгляд начальства, з 16 лютага 2009 года штомесячныя даплаты за вучоныя ступені і званні знаходзяцца ў кампетэнцыі кіраўніцтва прадпрыемстваў і арганізацый.

Натуральна, што нямала далёкіх ад навукі людзей ва ўмовах заахвочвання ўладальнікаў вучоных званняў імкнуцца займець спакуслівыя “корачкі”. Для таго каб зразумець, у якую капейку абыходзіцца гэтая вучоная рэнта, чытач павінен уявіць па тым, што толькі ў сістэме Акадэміі навук на момант прыняцця прэзідэнцкага ўказа (у 2007 г.) было 543 дактары і 1761 кандыдат навук.

Згодна з афіцыйнымі данымі, у Беларусі адных кандыдатаў гістарычных навук 302 чалавекі, якія з моманту абароны дысертацый выдалі 439 асабістых прац, ці па 1,4 кніжкі на чалавека. Калі ўлічыць, што гэта пераважна перапрацаваныя тэксты былых дысертацый, то выснова ясная — гэтыя людзі працуюць марна, контрпрадукцыйна. Вы толькі ўдумайцеся — 77 кандыдатаў гісторыі выдалі ўсяго толькі па адной асабістай (удзел у калектыўных працах не падлічваўся) навуковай працы, а 103 чалавекі ўвогуле не надрукавалі ніводнай. Гэта значыць, што палова кандыдатаў гістарычных навук гультайнічае і перабіваецца для адводу вачэй мізэрнымі публікацыямі ў розных зборніках канферэнцый.

Можа, Інстытут гісторыі Акадэміі навук з’яўляецца выключэннем у гэтым плане? Не. У гэтай навуковай структуры 69 кандыдатаў навук з часу абароны дысертацый надрукавалі ўсяго 59 індывідуальных прац. 37 чалавек не выдалі ніводнай асабістай манаграфіі. Такім чынам, у гэтым храме навукі палова вучоных проста працірае штаны ў якасці пасрэдных лайдакоў і абібокаў. Сваю адзіную кнігу кожны з іх выдаў зноў-такі на сродкі казны, на сродкі падаткаплацельшчыкаў. А ў Сідаравых і Пятровых не пытаюць, навошта перавыдаваць працу акадэміка пра Лютаўскую рэвалюцыю, якую ён у маладосці праклінаў, а зараз чамусьці хваліць. У Івановых і Фёдаравых не пытаюць, калі спаганяюць з іх кішэні па прэзідэнцкім указе грошы на перавыданне працы доктара навук пра саўгасы, якія ён у якасці кандыдата навук прапагандаваў як квітнеючы плод партыі, а зараз малюе ўжо як яе гнілы прадукт. А каб апраўдаць утрыманства, для такіх бессаромных перапісчыкаў прыдумана вольная норма выпрацоўкі — за год малодшаму навуковаму супрацоўніку трэба надрукаваць каля 20 старонак тэксту, старшаму — каля 50 старонак. Знаходзяцца майстры, якія за адзін-два паходы ў бібліятэку здольныя сваімі словамі перапісаць маладаступныя чужыя тэксты, развесці іх некалькімі спасылкамі на архіў — і вось вам гадавая справаздача і аргументаваны доказ на атрыманне “пайка”. Адным словам, і тут тая ж самая карціна сібарыцтва і сімулянцтва, якая шчодра прафінансавана з народнай кішэні.

Беларуская навука выразна падзелена на бессмяротных і сярмяжных ранцье. Да першых адносяцца акадэмікі і члены-карэспандэнты, якія атрымліваюць прэзідэнцкі паёк пажыццёва. Яны і да перабудовы атрымлівалі ў 2 разы больш сярэдняга заробку па СССР. Іншыя маюць свае надбаўкі толькі на час знаходжання ў штаце вучэбных і даследчыцкіх інстытутаў і поўнасцю такіх пазбаўляюцца, калі выключаюцца адтуль, што таксама несправядліва. Каб патрапіць у акадэмікі і члены-карэспандэнты, неабходны спрыт і выпадак. Хаця фармальна на гэтыя пасады выбіраюцца, але на гэтых выбарах дзейнічаюць свае патаемныя масонскія правілы і рытуалы кланавага перасоўвання, якія не хочуць раскрываць недасведчаным. Паспрабуйце высветліць гэта, і вам распавядуць пра такія хітрыя выкрутасы, што вы і сапраўды паверыце пра існаванне масонскіх ложаў сярод акадэмікаў. Аднак факт такі, што тут ні дысертацыі, ні працы не маюць рашаючага значэння, хаця прэтэндэнты рвуцца на вяршыні лесвіцы навуковых “градусаў”, завяраючы і клянучыся, што яны робяць гэта з чыстай любові да навукі, каб іх навуковыя заслугі атрымалі належнае грамадскае прызнанне і каб яны самі нарэшце атрымалі свободу творчасці і самарэалізацыі.

Практычна нідзе ў свеце не плацяць за вучоныя ступені і званні. У краінах Захаду з рынкавай эканомікай няма дзяржаўнага кантролю над падрыхтоўкай навуковых кадраў, падобнага нашаму ВАК. У нас водгукі апанентаў нярэдка сачыняюць самі суіскальнікі “градусаў”. А закрытыя рэцэнзіі невядомых і ананімных (так званых чорных) экспертаў хіба не ёсць прызнанне эфемернасці, прадажнасці і неаб’ектыўнасці звычайных водгукаў? А менавіта на гэтым “чорным” рэцэнзаванні і пабудавана сістэма праверкі і зацвярджэння дысертацый у ВАК. Чым тады там займаюцца шматлікія экспертныя саветы, калі не дармаедствам, сімуляцыяй актыўнасці і завярэннямі ў сваёй карысці, у тым, што яны — апошні бар’ер на шляху халтуры і падробак дысертантаў? Хіба гэта не сведчыць пра грандыёзныя маштабы дыскрэдытацыі звання вучонага з-за іх утрыманства за грамадскі кошт? Чаго варты тады ВАКаўскія ацэнкі і дыпломы, калі там не давяраюць нармальнаму і радавому рэцэнзенту, куды членаў экспертных саветаў нават не выбірае дэмакратычна-выбарчым чынам навуковая супольнасць?

Вучоныя ступені прысуджаюцца на Захадзе вучонымі саветамі асобных універсітэтаў, так, як гэта было ў нас не так даўно, да пераходу ўсёй сістэмы навукі пад прэзідэнцкі кантроль. Там няма і “чорных” рэцэнзентаў. А калі каму з вучоных хочацца стаць акадэмікам, то там ён можа заплаціць свае “баксы” і атрымаць дыплом члена якой-небудзь прэстыжнай акадэміі. Гэта значыць, там члены акадэмій нічога не бяруць ад дзяржавы, не сядзяць на шыі ў падаткаплацельшчыкаў, а наадварот, яны самі аплачваюць сваё членства. І не сумнявайцеся, гэта не прыводзіць там да засмечвання “градусаў” алігархамі і банкірамі. Вучонае таварыства гэтага не пацерпіць. Вучонага там ацэньвае па яго дасягненнях незалежнае ад дзяржавы грамадства.

Таму гаварыць пра рэформу навукі ў нас можна толькі пры выкананні аднаго ключавога патрабавання — дзяржава павінна проста перастаць плаціць за вучоныя ступені і званні. Яны павінны застацца ганаровымі. Няхай прэтэндэнты на тытулы цешаць свае амбіцыі бяссрэбным шляхам іх набыцця. Гэта адразу пазбавіць навуку ад фіктыўных членаў, якія прадстаўляюць вялізны паразітычны баласт на ўтрыманні грамадства. У выніку навука непазбежна без прымусу і чарговых начальніцкіх наскокаў сама пазбавіцца ад утрыманцаў, і ў ёй застануцца сапраўдныя энтузіясты і творцы.

Надзеі ў гэтым на дзеючую ўладу няма ніякай, паколькі яна сама песціць і фінансава падтрымлівае згаданую сінекуру. Няхай мая прапанова стане тэстам на альтруізм тых, хто хутка зноў будзе клясціся і бажыцца ў сваім служэнні народу да апошняй магільнай дошкі яго ворагаў.

Яўген АНІШЧАНКА,кандыдатгістарычных навук.

Сколько стоят научные идеи, или Как оценить труд ученого

I 8 красавiка 2010 г

С интересом прочел в “Народной Воле” высокоэмоциональную статью Евгения Онищенко “Чаму ў беларускай навуцы шмат прыкарытнікаў”, в которой автор поднимает вопрос улучшения организации науки в обществе путем отмены платы со стороны государства за научные звания и степени.

Автор полагает, что “...необходимо платить за результат, а не за аттестат... пряник породил азартную игру за ученые титулы и звания, спровоцировав систему полицейского контроля над наукой и образованием... блат, кумовство, холуйство и конъюнктурщина, на которых и до сих пор во многом держится система защиты диссертаций, особенно в гуманитарной сфере, идеально насаждают серость, прислужничество и послушание... многие торопятся к той кормушке, с которой щедро оплачивается из бюджета любое бездельничанье... в девяти случаях из десяти белорусские ученые “изобретают велосипед”... все эти доплаты даются не за конкретное трудовое достижение, не за конкретный продукт, а механически распространяются на всех обладателей одного титула, кто однажды в молодости защитил диссертацию... говорить про реформу науки у нас можно только при выполнении одного ключевого требования — государство должно просто перестать платить за ученые степени и звания... это сразу освободит науку от фиктивных членов, которые представляют громадный паразитический нарост на содержании общества... в науке останутся настоящие энтузиасты и творцы... “. Сильно сказано и притом дан простой рецепт по совершенствованию науки — освободить ее от “прыкарытнікаў”! Вроде и возразить нечего. Но недаром в народе говорят: “Простота хуже воровства!”

Попробую детальнее разобраться в тезисах автора, следуя принципу системности и своему научному девизу “Подвергай все сомнению!”. Во-первых, оценим общие затраты государства на “халявщиков” в Академии наук, поскольку сам автор, как я понимаю, выходец из этой среды, в частности, из ее гуманитарной части (Института истории) и, судя по всему, хорошо знает все этические и моральные проблемы академической науки. Замечу только, что навряд ли автор может адресовать свои требования отраслевой науке, а также той части академической и вузовской науки, которая живет не за счет бюджета, а за счет самофинансирования и хозяйственных договоров — там государство ни копейки не платит за научные титулы. Поэтому уже ради истины автору следовало бы выдвигать свои претензии “о паразитическом наросте” не к научному сообществу в целом, а к его бюджетной части. Итак, исходя из цифр, приведенных автором в статье, после простейших расчетов получим, что все кандидаты, доктора, члены-корреспонденты и академики АН за свои титулы имеют от государства годовые доплаты в сумме около 10 млрд руб. (около 3,3 млн дол.), или 0,01% годового бюджета страны. Отмена “халявы”, как видим, даст государству мизерную экономию. Но что при этом государство может потерять?

Еще в советские времена в научной среде ходила шутка: “Ученый — это человек, удовлетворяющий свое любопытство за государственный счет”. И в этой шутке была и остается львиная доля правды. Ученый исследует в силу своей внутренней склонности — инстинкта познания и любопытства — природу и общество, выдавая обществу научные идеи, которые позволяют последнему выжить и развиваться. Нужны ли обществу эти идеи и сколько они стоят? Сколько, например, стоит идея Коперника о гелиоцентрической системе мира или идея Галилея о свободном движении тела в отсутствии действия внешних сил? Сколько стоят миллионы идей в области естествознания и техники, ежегодно становящиеся достоянием общества и открывающие ему новые перспективы? И вообще, как оценить идеи и труд ученого? Ведь из истории науки известно, что многие революционные идеи, не понятые современниками, десятилетиями, а то и столетиями дожидались своего признания и применения. Что же, при рождении их следовало бы сразу признать никчемными? Но если бы не было этого гигантского архива научных идей, разработок, теорий, созданных самоотверженным трудом тысяч именитых и безымянных ученых, то общество до сих пор оставалось бы в первобытном состоянии.

Ясно, что в современном мире государство не может тратить на науку все свои ресурсы — в передовых странах такие затраты сегодня составляют, как правило, 3—5% годового бюджета. И государство решает: как, на какие исследования потратить эти деньги, каким научным структурам и каким ученым отдать предпочтение. Поэтому во всех развитых странах существует своя система подготовки научных кадров, система оценки их квалификации, система присуждения научных степеней и другие методы оценки труда ученых. Да, там нет ВАК, нет единой централизованной, а потому страшно бюрократической системы, плодящей не только истинных ученых, но и “подкорытников”. Но там есть сложившиеся десятилетиями, а то и столетиями свои системы подготовки ученых, со своими достоинствами и недостатками и, если хотите, со своими собственными “подкорытниками”. На сегодня нет в мире ни одной идеальной системы оценки идей и труда ученого и, видимо, и быть не может в силу специфики научного творчества. Это подтвердит вам любой профессионал.

У нас в Беларуси и на постсоветском пространстве, включая Россию, сложилась та система, которую мы имеем и которая нас, ученых, не устраивает по целому ряду причин, в том числе и тех, о которых написал автор статьи в “Народной Воле”. Но из этого никак не может следовать метод ее модернизации, называемый в народе “тришкиным кафтаном” — где дырка, там и штопаем: раз плата за степени и звания порождает иждивенчество в науке, то, значит, ее надо убрать. Это линейный, ненаучный подход. Плата за степени и звания являлась и является всего лишь частью нашей системы оценки научного труда, позволяющей его стимулировать, привлечь молодежь, обеспечить научному сотруднику хоть какой-то минимальный уровень материального благополучия. Да, энтузиазм и призвание — это хорошо. Но ученый тоже хочет есть хлеб с маслом, а иногда даже с колбасой или сыром. Ему тоже надо содержать семью, кормить и воспитывать детей. Без денег это сделать, как понимаете, весьма проблематично. Разве оппонент не знает, что даже сейчас, при наличии указанных доплат, в науку почти никто не хочет идти. Зарплата ученого у нас проигрывает даже зарплате дворника или кондуктора трамвая (миллион и более рублей, по крайней мере, в Минске), не говоря о банкирах, бизнесменах, предпринимателях, юристах, экономистах. Для сравнения: на Западе она составляет в среднем 5—7 тысяч долларов. Я вспоминаю начало 90-х годов, когда на вокзалах Москвы видел ученых, торгующих тележками. Тысячи из них вынуждены были покинуть науку ради куска хлеба. И что же? Сейчас, когда в России начался экономический подъем и потребовались специалисты высшей квалификации, оказалось, что их негде взять — одни уехали за рубеж, другие стали челноками, а третьи просто бомжами. Отнимите у соискателя степени право на доплату, и он пошлет науку при нынешних “научных” зарплатах к чертям. Государству это надо? Ломать — не строить. Не следует повторять плачевный опыт большевиков.

Почему-то автор разбираемой мной статьи упорно говорит о “халяве” в науке. А почему же не подумать ему о настоящих ученых, которым прибавка за степень и звание помогала и помогает как-то выживать в наше сплошь коммерческое время (видимо, в окружении автора такие ученые отсутствуют — что ж, ему можно только посочувствовать, а заодно и нашей академической исторической науке). Читаю его рекомендации: “Платить за результат, а не за аттестат...”. А что является результатом и кто способен по достоинству его оценить? Что, те 20 страниц опубликованного текста научного сотрудника Института истории есть результат? Или даже опубликованная историческая монография — это тоже результат? А если это монография является чистейшей компиляцией и никому из читателей не нужна, более того, лишь засоряет информационное пространство, превращаясь, по существу, сразу же после своего выхода в свет в макулатуру? И мы будем оценивать результаты наших историков по числу подобных пустышек? Где те тома советской партийной и якобы научной историографии, что издавались миллионами экземпляров? На свалке истории. Проблема адекватной оценки труда ученого, пожалуй, самая непростая и должна решаться в контексте комплексных мер по совершенствованию науки.

Модернизация системы организации науки в обществе давно назрела и требует незамедлительного и эффективного решения. Но только системного и всесторонне продуманного, а не сводящегося всего лишь к отмене платы за степени и звания. Этим ничего не решишь.

Аркадий ГУРТОВЦЕВ, кандидат технических наук, старший научный сотрудник.

Минск.

P.S. Чтобы читатель не подумал, что я лично заинтересован в доплатах и поэтому их защищаю, сообщаю, что я как пенсионер их не имею. Мне просто за науку обидно!